Czy tymczasowo aresztowany może korzystać z telefonu?
Zgodnie z art. 217c Kodeksu karnego wykonawczego, tymczasowo aresztowany może korzystać z aparatu telefonicznego, na zasadach określonych w regulaminie organizacyjno-porządkowym wykonywania tymczasowego aresztowania, za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostaje (czyli prokuratora w postępowaniu przygotowawczym i sądu, po wniesieniu aktu oskarżenia). Natomiast, nie może on korzystać z innych środków łączności przewodowej i bezprzewodowej (czyli np. Internetu). W wypadku gdy tymczasowo aresztowany pozostaje do dyspozycji kilku organów (np. jednocześnie stosowane jest tymczasowe aresztowanie w dwóch równolegle prowadzonych postępowaniach), wymagana jest zgoda każdego z nich, chyba że organy te zarządzą inaczej.
- w celu bezprawnego utrudniania postępowania karnego;
- do popełnienia przestępstwa, w szczególności podżegania do przestępstwa.
Nowe przepisy, pozwalające na korzystanie przez tymczasowo aresztowanego z aparatu telefonicznego obowiązują względnie od niedawna, bo od lipca 2015 roku. Wcześniej, tymczasowo aresztowany nie miał możliwości komunikowania się za pośrednictwem telefonu. Zmiana ta podyktowana była wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 listopada 2014 r., sygn. akt K 54/13, w którym to Trybunał uznał uprzednio obowiązujące przepisy, w zakresie w którym wyłączają możliwość telefonicznego komunikowania się przez tymczasowo aresztowanego z obrońcą za niezgodne z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.
Co zrobić, żeby móc porozmawiać telefonicznie z tymczasowo aresztowanym?
Aby tymczasowo aresztowany uzyskał zgodę na korzystanie z telefonu celem kontaktowania się z osobą najbliższą, należy złożyć stosowny wniosek – do sądu bądź prokuratora, w zależności od etapu, na którym znajduje się postępowanie. Organ wyda zarządzenie, na które (w przypadku odmownej) przysługuje zażalenie. Wniosek taki wolny jest od opłat.
We wniosku należy zawrzeć:
- imię i nazwisko tymczasowo aresztowanego;
- imię i nazwisko osoby najbliższej;
- stopień pokrewieństwa;
- numer telefonu osoby najbliższej, z którym chcemy, aby tymczasowo aresztowany mógł się połączyć;
- krótkie uzasadnienie wniosku.
Osoba tymczasowo aresztowana, która uzyskała zezwolenie na korzystanie z telefonu, może korzystać z samoinkasującego aparatu telefonicznego na własny koszt. Istnieje też możliwość, aby połączenie odbyło się na koszt rozmówcy. Rozmowa z adwokatem nie jest ograniczona czasowo, rozmowa z osobą najbliższą może trwać maksymalnie 5 minut. Tymczasowo aresztowanemu przysługuje jedna taka rozmowa dziennie.
Czy tymczasowo aresztowany otrzyma zgodę na kontakt telefoniczny?
Niestety, choć lektura powyżej przytoczonego przepisu Kodeksu karnego wykonawczego, może prowadzić do wniosku, że jeżeli nie zachodzi obawa utrudniania postępowania, to taką zgodę powinno się uzyskać bez problemu, rzeczywistość wygląda inaczej.
W dniu 22 grudnia 2016 r., Minister Sprawiedliwości wydał rozporządzenie w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania. Zgodnie z § 25 w/w aktu prawnego, organ dysponujący bezzwłocznie wydaje zarządzenie o zgodzie na korzystanie z aparatu telefonicznego przez tymczasowo aresztowanego
1) wyłącznie w celu porozumiewania się z obrońcą lub pełnomocnikiem będącym adwokatem albo radcą prawnym;
2) w szczególnie uzasadnionych przypadkach, w celu porozumiewania się z osobą najbliższą.
Powyższe oznacza, iż w odniesieniu do osób najbliższych – zgoda na korzystanie z aparatu telefonicznego wydawana jest jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Jakie mogą być to przypadki? Zależy to wyłącznie od uznania organu dysponującego. Niemniej, na pewno warto próbować uzyskać taką zgodę, a w sytuacji otrzymania decyzji odmownej – zaskarżyć ją.
Kontrowersje
Na marginesie, należy zauwazyć, iż wyżej przytoczone rozporządzenie spotkało się z dużą krytyką w doktrynie. W tej sprawie, Rzecznik Praw Obywatelskich wystosował w dniu 24 listopada 2017 roku wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości, wskazując, iż przeprowadzona analiza przepisów wykazała niezgodność § 25 ust. 1 pkt 2 Regulaminu z regulacją kodeksową. RPO zwrócił uwagę, iż ograniczenia w uzyskaniu dostępu do telefonu przez tymczasowo aresztowanego, przewidziane w Regulaminie, są ostrzejsze, niż te, wynikające z Ustawy, co – zdaniem RPO – przekracza uprawnienia Ministra Sprawiedliwości,miał w rozporządzeniu określić jedynie „sposób” korzystania z aparatu telefonicznego. Z tym słusznym wystąpieniem RPO zresztą osobiście się całkowicie zgadzam. Niestety, nie udało mi się znaleźć odpowiedzi Ministerstwa Sprawiedliwości do Rzecznika.
