System dozoru elektronicznego, cz. II

System dozoru elektronicznego jest sposobem na odbycie kary pozbawienia wolności bez konieczności przebywania w zakładzie karnym. Kto i kiedy może ubiegać się o tzw. „obrączkę”? Druga część wpisu przybliża sposoby ubiegania się o uzyskanie zezwolenia na skorzystanie z tej instytucji.

Kiedy sąd udzieli zezwolenia?

Zgodnie z art. 43la § 1 KKW, sąd penitencjarny może (a więc nie jest to obligatoryjne) udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:

• wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego;
• jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary;
• skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
• osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, na odbywanie w miejscu zamieszkania kary w SDE;
  
• odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne.

Dodatkowo, jeśli skazany nie rozpoczął jeszcze wykonywania kary w ZK, można udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym.

Z kolei skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.

SDE – jak i gdzie złożyć wniosek?

Zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego udziela sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa, na pisemny wniosek. Wniosek taki wolny jest od opłat.

Z wnioskiem o udzielenie skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego może wystąpić do sądu penitencjarnego:

• skazany,
• jego obrońca,
• prokurator,
• sądowy kurator zawodowy,
• dyrektor zakładu karnego, (gdy skazany przebywa w zakładzie karnym).

Wniosek należy złożyć na piśmie. Do wniosku trzeba koniecznie załączyć zgody wszystkich osób pełnoletnich, które zamieszkują w lokalu, w którym kara ma być odbywana. Z tego wynika, że nie jest zasadniczo potrzebna zgoda właściciela mieszkania, o ile w nim nie mieszka (np. wynajmującego). Do wniosku warto od razu dołączyć proponowany harmonogram („grafik”), określający czas pobytu w ustalonym miejscu, z podziałem na dni i godziny.

Warto wiedzieć, że w wyjątkowym przypadku, uzasadnionym szczególnymi okolicznościami, sąd penitencjarny może zmienić miejsce wykonywania dozoru stacjonarnego.

Na postanowienie sądu wydane w przedmiocie wniosku, przysługuje zażalenie.

Kiedy sąd uchyli zezwolenie na odbywanie kary w SDE?

Sąd penitencjarny obligatoryjnie uchyla zezwolenie na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli:

• skazany nie zachowa wyznaczonego terminu na zgłoszenie upoważnionemu podmiotowi dozorującemu gotowości do rozpoczęcia wykonania kary, albo uchyla się od niezwłocznego zainstalowania przez podmiot dozorujący rejestratora lub od założenia nadajnika;
• skazany, odbywając karę pozbawienia wolności w SDE, naruszył porządek prawny, w szczególności popełnił przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;
• skazany uchyla się od wykonania obowiązków związanych z dozorem elektronicznym lub innych nałożonych obowiązków, orzeczonego środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku;
• odwołano przerwę w wykonaniu kary pozbawienia wolności w SDE z powodu innego niż ustanie przyczyny, dla której przerwa została udzielona;
• skazany w czasie wykonywania kary pozbawienia wolności w SDE został osadzony w zakładzie karnym w związku z zastosowaniem tymczasowego aresztowania lub wykonaniem kary w innej sprawie.

W wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, Sąd penitencjarny może odstąpić od uchylenia zezwolenia.

Sąd penitencjarny może także uchylić zezwolenie na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli skazany korzystający z zezwolenia na czasowe opuszczenie miejsca pobytu (max. 7 dni), nie powrócił do określonego miejsca w wyznaczonym czasie.

Obowiązki i prawa skazanego

Skazany, wobec którego wykonywany jest dozór elektroniczny, ma obowiązek:

• nieprzerwanie nosić nadajnik;
• dbać o powierzone mu środki techniczne, w tym zwłaszcza chronić je przed utratą, zniszczeniem, uszkodzeniem lub uczynieniem niezdatnymi do użytku, oraz zapewniać ich stałe zasilanie energią elektryczną;
• udostępniać podmiotowi dozorującemu powierzone środki techniczne do kontroli, naprawy lub wymiany na każde żądanie tego podmiotu, w tym również umożliwiając pracownikom tego podmiotu wejście do pomieszczeń, w których skazany przebywa, lub na nieruchomość stanowiącą jego własność lub będącą w jego zarządzie;
• udzielać prezesowi sądu lub upoważnionemu sędziemu, sądowemu kuratorowi zawodowemu, podmiotowi dozorującemu i podmiotowi prowadzącemu centralę monitorowania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary i wykonywania nałożonych obowiązków oraz stawiać się na wezwania sędziego i kuratora;
• pozostawać we wskazanym przez sąd miejscu w wyznaczonym czasie;
• odbierać połączenia przychodzące do rejestratora stacjonarnego;
• umożliwiać sądowemu kuratorowi zawodowemu wejście do mieszkania lub na nieruchomość, gdzie zainstalowano rejestrator;
• udzielać osobom upoważnionym, na ich żądanie, wyjaśnień, również przy użyciu rejestratora stacjonarnego.

Co istotne, skazany odbywający karę w warunkach SDE może:

• ubiegać się o przerwę w wykonaniu kary ze względu na „ważne względy zdrowotne lub osobiste”,
• ubiegać się o zezwolenie na opuszczenie miejsca wykonywania dozoru na okres nieprzekraczający 7 dni „w przypadkach szczególnie ważnych dla skazanego, uzasadnionych względami zdrowotnymi, rodzinnymi lub osobistymi”,
• starać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie z pozostałej części kary.

Na końcu należy zdecydowanie podkreślić, że odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego jest zasadniczo dużo mniej dolegliwe dla skazanych, niż pozostawanie w izolacji więziennej w zakładzie karnym. Dlatego w wypadku orzeczenia kary pozbawienia wolności nieprzekraczającej roku, zawsze doradzam ubieganie się o skorzystanie z tej, względnie nowej, i wygodnej formy wykonania kary.